Każda podejmowana aktywność fizyczna wywołuje w organizmie zmiany fizjologiczne, anatomiczne, biochemiczne i psychologiczne. Niepodważalny wpływ na te zmiany ma stałe i systematyczne doskonalenie procesu szkoleniowego, inaczej mówiąc treningu. Jest to wieloletni, specjalnie zorganizowany proces pedagogiczny, w ramach, którego zawodnik uczy się techniki i taktyki swojej dyscypliny i doskonali je, kształtuje sprawność fizyczną, a także cechy wolicjonalne i osobowość oraz nabywa wiedzę na temat prowadzonej przez siebie działalności sportowej. Celem treningu jest optymalizacja funkcji ustroju i rozwinięcie specyficznej adaptacji wysiłkowej, umożliwiającej uzyskiwanie maksymalnych wyników i osiągnięć w uprawianej specjalności ruchowej.
Współczesna teoria i metodyka treningu jest ciągle uzupełniana o inne nauki (np. fizjologia, biomechanika, antropomotoryka, psychologia), bez których nie byłby możliwy postęp i rozwój poszczególnych dyscyplin jak również konkurencji sportowych. To właśnie wyżej wymienione nauki powodują, że wysiłki trenera stają się coraz bardziej skuteczne. Trener jest jednym z głównych twórców procesu treningowego. Dzięki niemu trening sportowy jest tak kierowany, aby następowała ciągła adaptacja fizjologiczna do wykonywanego treningu, co warunkuje stałą poprawę wyniku sportowego.
Efektywność procesu treningowego zależy również od jego budowy. Trening jest procesem ujętym w ramy określonego strukturalnego porządku i odzwierciedla się on we wzajemnym celowym przenikaniu poszczególnych składowych: struktury czasowej - ujmującej trening w cykle różnej długotrwałości i rzeczowej- uwzględniającej różne aspekty przygotowania zawodnika.
W czasowej strukturze treningu wyróżnia się trzy rodzaje cykli:
1) Długie ( makrocykle) – wieloletnie, roczne, półroczne
2) Średnie ( mezocykle) – składające się z określonej liczby mikrocykli
3) Małe ( mikrocykle) – składające się z kilku jednostek treningowych.
Jednym z bardzo ważnych elementów struktury rzeczowej treningu sportowego jest technika, a więc sposób wykonywania zadania ruchowego. Przez ten termin należy rozumieć proces opanowania takiego zasobu zadań ruchowych, który w połączeniu z właściwościami budowy ciała, sprawności itp. pozwala uzyskiwać racjonalne i efektywnie najlepsze wyniki sportowe w sposób zgodny z przepisami obowiązującymi w danej dyscyplinie. Do najważniejszych cech przygotowania technicznego zaliczamy swobodę, ekonomikę i dostosowanie techniki do indywidualnych cech zawodnika ( wysokość ciała, siła itp.).
W istocie swej trening okaże się skuteczny i przyniesie pożądane efekty gdy będzie się pamiętało o przestrzeganiu pewnych zasad jego realizacji. Trening fizyczny powinien być ukierunkowany na kształtowanie różnych cech sprawności układu ruchowego, rozwój siły mięśniowej, szybkości, skoczności, wytrzymałości, gibkości i koordynacji ruchowej. Każda z tych cech osiągana jest przez specyficzny rodzaj zajęć treningowych.
Rozwój siły mięśniowej następuje poprzez odpowiedni dobór metod, form i środków pracy zwracając przy tym uwagę na poziom siły oraz możliwości psychofizyczne ćwiczącego.
Szybkość z kolei to inaczej zdolność do wykonywania ruchów w najmniejszych dla danych warunków odcinkach czasu. Poziom skoczności warunkowany jest głównie najwyższym poziomem siły i szybkości. Ćwiczenia z tej grupy angażują wszystkie grupy mięśni i charakteryzują się dużą dynamiką. Metodyka kształtowania wytrzymałości polega natomiast na wielokrotnym doprowadzaniu organizmu do optymalnego zmęczenia co przyczynia się do podnoszenia tej cechy.
Efektywność treningu gibkości jest zależna od częstotliwości , intensywności i czasu trwania ćwiczeń, które są odpowiednio dobrane do zawodnika. Na zdolności koordynacyjne składają się takie czynniki jak: uzdolnienia ruchowe, doświadczenie, umiejętności, pamięć ruchowa. Ćwiczenie koordynacji ruchowej polega na powtarzaniu elementów uprzednio poznanych ale zawartych w nowych sekwencjach.
Ważne jest również to, aby podczas treningu indywidualnie był dobierany rodzaj wysiłku, jego objętość i intensywność, a także kolejność realizacji poszczególnych ćwiczeń z zakresu przygotowania sprawnościowego, niezależnie od tego, czy to będzie trening sportowca, czy osoby dbającej o swoje zdrowie.
Sebastian Swoboda, fizjoterapeuta / trener personalny
