ZŁAMANIA OBOJCZYKA.
Mechanizm złamań w tym obszarze, to zwykle mechanizm bezpośredni (upadek na bark lub odwiedzioną kończynę górną). Wyróżniamy złamania obojczyka:
- 1/3 środkowej- występujące najczęściej, zwykle stabilne i skośne (odłam bliższy przemieszczony przez mięsień mostkowo- obojczykowo- sutkowy ku górze, odłam dalszy w dół, pociągany masą kończyny górnej oraz mięśnia naramiennego).
- 1/3 dalsza- może występować wraz z uszkodzeniami stawu barkowego, wysoce niestabilne.
- 1/3 bliższa
Powikłania przy tego typu złamaniach są dość rzadkie, lecz jeśli występują dotyczą głównie splotu ramiennego, tętnicy i żyły podobojczykowej.
U 70% procent pacjentów dochodzi do podwichnięć końca barkowego i końca mostkowego obojczyka, co prowadzi do skrócenia kości średnio o około 1,2 cm. Może to posiadać przełożenie na obniżenie siły mięśniowej, zmniejszenie zakresu ruchomości, zwiększenie dolegliwości bólowych.
W większości przypadków stosuje się leczenie zachowawcze (temblak lub opatrunek ósemkowy). Wskazaniami do leczenia operacyjnego są: skrócenie obojczyka o więcej niż 1,5- 2 cm, powikłania nerwowo- mięśniowe, złamania otwarte.
W zależności od rodzaju złamania odciążenie kończyny trwa od 2- 6 tygodni, Już po upływie kilku tygodni można wprowadzać proste ćwiczenia bez obciążenia. Od 6 tygodnia (przy pełnym zroście, pod kontrolą radiologiczną), stosuje się bardziej zaawansowany zestaw ćwiczeń , którego celem jest zwiększenie mobilności łopatki, oraz technik manualnych, zapewniających powrót do pełnego zakresu ruchomości.
Złamania 1/3 dalszej obojczyka można podzielić na:
- typ I- złamania bez przemieszczenia
- typ II- złamania z przemieszczeniem
- typ II- złamania przez stawowe (staw barkowo- obojczykowy)
W przypadku złamań I typu stosuje się leczenie zachowawcze zbliżone do opisanego powyżej. W przypadku złamań Ii typu, ze względu na mniejszą możliwość zrostu (niepożądane działanie mięśni), stosuje się techniki operacyjne.
ZŁAMANIA KOŚCI RAMIENNEJ.
W zależności od lokalizacji można je podzielić na :
- złamania nasady bliższej (40% przypadków)- dotyczą okolicy stawu ramiennego- głowy i szyjki kości ramiennej.
Dochodzi do nich podczas upadku na wyprostowaną kończynę. Jeśli dodatkowo odnotowano nadmierne odwiedzenie lub przywiedzenie uraz zlokalizowany jest w okolicy szyjki chirurgicznej. Złamaniu może również ulec szyjka anatomiczna i guzek większy kości ramiennej, do którego dochodzi na drodze bezpośredniego urazu, uderzenia w okolicę głowy kości ramiennej, odbicia guzka od wyrostka barkowego przy nadmiernym odwiedzeniu oraz oderwania na skutek działania mięśni.
Zastosowane leczenie uzależnione jest od rozfragmentowania kości, przemieszczenia odłamów. W przypadku złamań głowy kości ramiennej stosuje się leczenie zachowawcze (kończyna na temblaku na okres 4- 6 tygodni), w przypadku stwierdzenia przemieszczeń należy wdrożyć repozycję w znieczuleniu i opatrunek miekki na okres kilku tygodni. Złamania szyjki kości ramiennej bez przemieszczeń- unieruchomienie (3 tygodnie), z przemieszczeniem nastawienie oraz unieruchomienie na okres kilku tygodniu w przywiedzeniu lub odwiedzeniu.
Główne powikłania: uszkodzenie nerwu pachowego, mięśniowo- skórnego, podłopatkowego, uszkodzenie mięsni stożka rotatorów ( złamania głowy kości ramiennej), zespół cieśni podbarkowej ( na skutek górowania głowy kości ramiennej i ograniczenia przestrzeni podbarkowej). Kontrola czucia oraz przepływu krwi na każdy etapie leczenia.
- złamania trzonu (20% przypadków)- uraz bezpośredni lub pośredni z jednoczesnym ruchem skrętnym. Leczenie zachowawcze, chyba że stwierdza się uszkodzenie tętnic i nerwów ( leczenie operacyjne)
Główne powikłania: uszkodzenia nerwu promieniowego (porażenie prostowników nadgarstka i palców), uszkodzenia tętnicy ramiennej.
- złamania nasady dalszej (40% przypadków)- okolica stawu łokciowego. Mechanizm złamania polega na upadku na zgięty łokieć lub wyprostowaną kończynę.
Istnieje duże ryzyko wystąpienia powikłań w zależności od przebiegu szczeliny oraz stopnia przemieszczenia odłamów kostnych. Złamania w okolicy kłykci, nadkłykci, bloczka oraz główki kości ramiennej nie stwarzają problemów z rozpoznaniem. Problematyczne są natomiast złamania nad i przez kłykciowe ze znacznym przemieszczeniem. Właściwa diagnostyka oraz zabezpieczenie warunkują prawidłową funkcję kończyny górnej po zakończonym procesie leczenia. Złamania przez stawowe oraz główki kości ramiennej powodują wdrożenie leczenia operacyjnego
Głównym celem rehabilitacji w przypadku złamań jest odzyskanie prawidłowej funkcji kończyny. Z tego też względu jak najwcześniej wprowadzane są ćwiczenia w prostej postaci, jeszcze na etapie unieruchomienia. Postępowanie uzależnione jest od rodzaju złamania oraz zastosowanego leczenia. Po zdjęciu opatrunków wprowadza się mobilizację stawów, ćwiczenia mające na celu przywrócenie pełnego zakresu ruchu oraz zwiększenie siły mięśniowej.
